Blog

Wprowadzenie — historie z życia

Masz 10 lat, uczysz się “dobrze”, czasem nawet bierzesz udział w jakiś konkursach przedmiotowych. Dorośli w szkole i w domu mówią, że jesteś grzeczna, poukładana, uczynna. W domu zdarzają Ci się wybuchy złości, krzyki, odreagowujesz napięcie nagromadzone od kilku dni. Masz jedną przyjaciółkę, kilka koleżanek w klasie, relacje bywają burzliwe, ale masz kogo zaprosić na urodziny.

Masz 14 lat, nadal uczysz się dobrze, choć zdecydowanie więcej czasu, energii i motywacji pochłania Ci zapamiętywanie wiadomości. Pisanie sprawdzianów i ustne wypowiedzi sprawiają, że masz poczucie przegrzania umysłu. Wydaje ci się, że nie potrafisz sformułować sensownego zdania, bo tyle myśli przebiega ci przez głowę, ale nauczyciel ocenia twoją wypowiedź bardzo dobrze, jesteś zaskoczona, że się znowu udało. Po szkole wracasz do domu zmęczona psychicznie i fizycznie, nic dziwnego, bo od rana mierzysz się z napięciem wewnętrznym, którego przyczyny nie jesteś w stanie zlokalizować. Masz paczkę znajomych, ale z nikim nie jesteś na tyle blisko, żeby z przekonaniem stwierdzić, że to będzie przyjaźń na całe życie. Dodatkowo martwisz się, jak oceniają cię inni, co blokuje cię przed nawiązywaniem nowych relacji.

Masz 19 lat, studiujesz kierunek, który sobie wymarzyłaś, ale nieregularność zajęć, długość wykładów (czasem całodniowych) oraz przymus kilkugodzinnego siedzenia i aktywności umysłowej sprawia, że wyczerpanie i napięcie staje się nie do zniesienia. Czasem z kimś wyjdziesz na kawę, ale większość czasu czujesz zmęczenie i nie masz ochoty na wyjścia, choć tak naprawdę lubisz swoją ekstrawertyczną stronę. Jeśli nie zapiszesz sobie terminów egzaminów, kolokwium, spotkań, przyjęcia urodzinowego, to nie ma szans, żebyś ogarnęła rzeczywistość. Nie chce Ci się gotować, wymyślanie jadłospisu jest tak męczące, że już nawet nie podejmujesz prób. Czas edukacji kończysz z wyróżnieniem, ale tylko Ty wiesz, ile rzeczy w trakcie edukacji porzuciłaś, z ilu zainteresowań i relacji zrezygnowałaś, bo trudno było Ci funkcjonować z kilkoma aktywnościami jednocześnie.

Masz 30 lat, pracujesz i odhaczasz kolejne zadanie, masz milion małych karteczek. Trzymasz się deadline’ów, jesteś obowiązkowa, pracowita. Pracujesz “dobrze”. Dostajesz ofertę dodatkowej pracy, wytrzymujesz w niej rok. Nie jesteś w stanie połączyć dwóch miejsc i zespołów ludzi, tak, aby nie czuć się przebodźcowana, mieć czas na odpoczynek i zainteresowania. Rezygnujesz z pracy, bo czujesz przytłoczenie i niepokój. Próbujesz kolejny raz, wytrzymujesz rok i rezygnujesz z kolejnej możliwości rozwoju.

...Po diagnostyce następuje ulga — farmakoterapia i lepsze funkcjonowanie: spadek wewnętrznego napięcia, możliwość skupienia i odpoczynku. Wychodzisz z trybu przetrwania, na tryb życie.

Objawy i charakterystyka żeńskiego ADHD

Na stronie internetowej Międzynarodowej konferencji na temat ADHD (chadd.org), znajdziemy informacje dot. żeńskiego ADHD. U kobiet i dziewcząt występują te same objawy, co u chłopców i mężczyzn, różna jest za to forma ich ekspresji. Ta różnica może być przyczyną niedostatecznej diagnozy u dziewcząt. U kobiet objawy tj. nieuwaga, zapominanie, gadatliwość czy trudności z zarządzaniem czasem, przypisuje się innym niż ADHD przyczynom lub oczekiwaniom kulturowym.

Dziewczynki i kobiety mają tendencję do maskowania objawów ADHD, chcąc spełniać oczekiwania społeczne, co może wiązać się z niższą satysfakcją z życia i występowaniem objawów depresyjnych. U kobiet z ADHD występują, podobnie jak u mężczyzn, trzy główne symptomy związane z nadpobudliwością psychoruchową, impulsywnością i deficytami uwagi. Ich nasilenie może zmieniać się w ciągu życia.

Za specjalistą psychiatrii dr hab. n. med. Jarosławem Jóźwiakiem można przytoczyć cechy ADHD u kobiet: zaburzenie regulacji emocji, trudności z nawiązaniem i utrzymaniem relacji (m.in. w związku z wysoką wrażliwością emocjonalną, intensywniejszym przeżywaniem odrzucenia, niepowodzeń). W obawie przed odrzuceniem dziewczęta mogą wycofywać się społecznie w obawie przed oceną.

Mogą także występować: trudności z wykonywaniem powtarzalnych zadań, np. związanych z rolą matki, siostry, żony oraz z dokańczaniem zadań, pojawia się zmęczenie, utrata zainteresowania, rozproszenia. Problem z zapominaniem jest częsty — żeby coś zapamiętać, trzeba się na tym skupić. Kobiety z ADHD mogą mieć problem ze słuchaniem innych osób (przyczyną może być znużenie, wewnętrzny monolog lub próba zapamiętania własnej wypowiedzi).

Dezorganizacja działań, przeskakiwanie między aktywnościami i zaburzenia pamięci to kolejne cechy. Zaburzenia poczucia czasu — koncentracja na tu i teraz i trudność w planowaniu przyszłości — także są charakterystyczne. Mogą wystąpić zaburzenia snu (trudności z zasypianiem z powodu natłoku myśli).

W zakresie nadpobudliwości ruchowej najczęściej występuje drobna potrzeba ruchu: podskakiwanie nogi, kręcenie włosów, obgryzanie paznokci, częste zmiany pozycji przy siedzeniu, lub potrzeba mówienia. Z czasem nadpobudliwość może przechodzić w natłok myśli i napięcie mięśniowe, wewnętrzny niepokój.

Należy pamiętać, że każdy człowiek jest inny, ma indywidualne doświadczenia, kontekst środowiskowy i zasoby zdrowotne — nie u wszystkich wystąpią te same objawy. Bardziej rozbudowany opis cech można znaleźć na kanale YouTube PsychiatryPlus (odcinki prowadzone przez dr hab. n. med. Jarosława Jóźwiaka).

Diagnoza i mocne strony

Jeśli zastanawiasz się, czy Twoje zmagania mają swoje źródło w ADHD — możliwa jest diagnoza testem DIVA 5, który w formie wywiadu dotyczącego dzieciństwa i dorosłości pomaga rozpoznać przyczyny trudności. Podczas procesu diagnostycznego można także odkryć mocne strony ADHD, takie jak:

• kreatywność,
• umiejętność hiperfokusu,
• spontaniczność,
• wrażliwość,
• umiejętność rozwiązywania problemów i poszukiwania nowych rozwiązań.

Autorka tekstu: mgr Agnieszka Nowicka — psycholog-diagnosta.